Author Archive
Spasski – Fischer Rejkjavik, 1972 (Sicilya Açılışı, Zehirli Piyon Varyantı)
1.e4
Rakibi üç puan önde olduğundan Dünya Birincisi kazanç için oynamak zorunda. Dört puanlık fark ününün kaybı anlamına gelecektir. Sevdigi ve çok oynadığı için Fischer’in yapması kuvvetle muhtemel olan Sicilya Savunması Najdorf Varyantının zehirli piyon devamyoluna karşı oynamak ümidiyle Spasski 1.e4 açıyor.
1..c5
Fischer tereddüt etmeden meydan okumayı kabul ediyor.
2.Af3 d6 3.d4 cd4 4.Ad4 Af6 5.Ac3 a6 6.Fg5 e6 7.f4 Vb6 8.Vd2 Vb2
İki oyuncu da ilk on hamleyi çok hızlı oynadılar. Spasski 7.oyuna benzer bir durum elde etmeye çalışıyor. Bu oyunda Göteborg Gambiti’ni (8..Vb2) kabul ettikten sonra Fischer müthiş bir hücuma karşı koymak zorunda kalmıştı.
9.Ab3
Göteborg Gambiti’nin 1955’ten beri süregelen analizlerinin çoğu 9.Kb1 hamlesine dayanır. Oyundaki hamle az oynanmakla beraber eksik ere karşı beyazlara hücum sanşıyla birlikte gelişim üstünlüğü verir.
9..Va3
Teori burada 9..Ac6 gösteriyor. 10.Fd3 (10.a3 Aa5!) 10..Va3 11.0-0 Fe7 12.Kae1 +=; 10..d5? 11.Ff6 gf6 12.Aa4 Va3 13.Ab6 Ad4 14.Kb1! Va2 15.c3! +-; 13..Kb8 14.ed Ad4 15.Kb1 Va2 16.0-0 Ab3 17.Kb3 Fc5 18.Şh1 +-
10.Ff6
10.Fd3’ten daha iyi olan bu değişme şah kanadı erlerini de bozuyor. Spasski buraya kadar 7 dakika harcamıştır. Bu da bir ev hazırlığının varlığını gösteriyor.
10..gf6 11.Fe2
10.Ff6 fikrinin tamamlayıcısı. Beyazlar Fh5, 0-0, Şh1 ve f5 ile tehdit ediyorlar.
11..h5
Mat hücumu planını engellemek için siyahlar h5’i işgal etmek zorundadır. Fakat sadece vezir oyun içinde, o da a3’te.
12.0-0 Ac6 13.Şh1 Fd7 14.Ab1!
Spasski’nin 17 dakika düşündükten sonra atı eski yerine oynaması Fischer’i alt üst ediyor. Şimdi siyah vezir gerçekten bir örümcek ağına giriyor.
14..Vb4
14..Va4 15.a3 Ve4 16.Fd3 Va4 (Vd5) 17.Ac3 +-; 15..Ab8 16.Ac3 Vc6 17.f5 ten sonra siyahin durumu ümitsizdir. 14..Vb2 15.a3 f5 16.Ac3 Fg7 17.e5!, 18.Aa4, 19.Ka2 +-
15.Ve3!
b6 karesini ve 15..d5’i kontrol ediyor.
15..d5
15 dakika düşündükten sonra Fischer 1 er vermeyi kabul ediyor.
16.ed Ae7 17.c4! Af5
18..ed 18.Ac3!
18.Vd3 h4
18..ed ile başlayan yollar Şahın bulunduğu esnada -e- dikeyini açtığından siyahlar ümitsiz bir denemeye giriyorlar. 19..Ag3 20.hg hg 21.Şg1 Fc5
19.Fg4 Ad6
19..0-0-0 20.a3 Vb6 21.Ac3, Kab1. Oyundaki hamle ise veziri yeniden hücresine tıkıyor.
20.A1d2 f5 21.a3 Vb6 22.c5 Vb5 23.Vc3!
Kh8 ve a4
23..fg 24.a4 h3 25.ab hg
Bir gezintinin hazin sonu: Vd8-b6-b2-a3-b4-b6-b5
26.Şg2 Kh3 27.Vf6 Af5 28.c6 Fc8 29.de fe 30.Kfe1 Fe7 31.Ke6 1-0
[Analiz: Le Monde’den Claude Lemoine]
İnsanlar hata yapabilir. Dünya Birincileri de insandır. Öyle ise onlar da hata yapabilir. Ama bir Dünya Birincisi 14 hamlede terketmeli mi? Yıl 1964 Moskova. Beyaz Liberzon, Siyah Petrosjan: 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Ac3 Fb4 4.e5 Ae7 5.a3 Fc3 6.bc3 c5 7.Vg4 Ag6 8.h4 h5 9.Vg3 Va5 10.Fd2 Ac6 11.Fd3 Ace7 12.dc5 Vc5 13.Af3 Fd7 14.0-0 Fb5? (Siyahın durumu parlak değil. Beyazın girişken filinden kurtulmak için yapılmış bu hamlenin bir gaf olduğunu da Beyaz hemen kanıtlıyor.) 15.Fe3! 1-0
Hemen terk, belki de gerekmezdi: 15..Vc6 16.Ad4 ile bir alet kaybediyorsa da, 15.d4 ve bir süre daha dayanabilirdi. Fakat Petrosjan serinkanlılığını kaybederek terketti.
1894-1921 yılları Dünya Satranç Birincisi Dr. Emanuel Lasker sadece bir satranççı değildi. Felsefi eserler sahibi ve ünlü bir matematikçiydi. Ve birçok alimler gibi o da dalgındı.
Günün birinde Paris’e gitti. Londra’daki bir arkadaşının tavsiye ettiği pansiyonu buldu. Bavulunu bıraktığı gibi soluğu dünyaca ünlü «Café de la Regence» da aldı. Gece geç vakit çıktığında yazılı adresi pansiyonda unuttuğunu farketti. Adresi hemen bildirmesi için Londra’daki arkadaşına telaş içinde telgraf çekti. Ancak; bir hata yaptı. Cevabın gönderileceği adresi yazmayı unuttu.
Bunun üzerine sokak sokak aramaktan başka çaresi olmadığını anladı. Ve ertesi günü öğleye doğru pansiyonu buldu. Pansiyonun sahibesi tebessüm ederek «bir telgrafınız var» dedi.
Okudu: «Dr. Emanuel Lasker, Rue de la Tour 12, Paris. Adresiniz Rue de la Tour 12,Paris’tir.»
1867’de Paris’te yapılan fuar sırasında ziyaretçiler arasında 29 yaşında Simon Winawer adında Polonyalı bir tüccar da vardı. Winawer işlerini bitirdikten sonra Parisi yakından tanımaya karar verdi:
“Burada Dünya Birincisinin de katılacağı bir turnuva yapılacaktır.” Diye bir ilan görünce şaşırdı. Satrancı çok serverdi. Fakat turnuvası olduğunu yeni öğreniyordu. Yarışmacıların 50 frank giriş ücreti ödediklerini görünce hevesi yarıda kaldı. Önce tereddüt etti. Sonra da meraklandı.
Sonuçta turnuvaya katıldı ve ikinci geldi. Üçüncü kendisinden bir puan aşağıdaydı. Adı da Wilhelm Steinitz idi. O zamana kadar bu adı hiç duymamıştı. Bir yıldan beri Dünya Birincisi olduğunu bu turnuva sırasında öğrendi.
Winawer son turdaki şu oyunu kaybetmeseydi birinci bile olabilecekti:
Winawer – Kolisoh, Paris 1867
1.e4 c5 2.f4 e6 3.Af3 d5 4.Fb5 Fd7 5.Fd7 Ad7 6.Ed5 ed5 7.0-0 Fd6 8.Ac3 Ae7 9.d3 Af6 10.Şh1 a6 11.d4 Vc7 12.dc5 Fc5 13.Ae5 0-0 14.Kf3 Ae3 15.Ad3 Fa7 16.f5 d4 17.Ae2 Aed5 18.Aef4 Kfe8 19.Ad5 Ad5 20.Kg3 Ae3 21.Fe3 de3 22.Vg4 f6 23.Ve2 Ke4 24.Kf3 Kc4 25.Kc1 Va5 26.Kd1 Va2 27.Ab4 Kd1 28.Vd1 Kd4 29.Ve1 Kb4 0-1
Açılışta yapılan küçük bir hatadan bir dünya şampiyonu nasıl faydalanır? Bu sorunun karşılığını dünya şampiyonu olarak satranç tahtasının başında hayata veda eden Alekhine’den öğrenebiliriz:
Alekhine – Navarro, Madrid 1940
1.e4 c6 2.Ac3 d5 3.Af3 de4 4.Ae4 Ff5 5.Ag3 Fg6? 6.h4 h6 7.Ae5 Abd7 8.Ag6 Fg6 9.d4! e5 10.Vg4 Vf6 11.Fe3! Age7 12.Ae4! 1-0
1974 Nice Olimpiyatlarından ilginç bir oyun (Midjorn – Scharf):
1.e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Fc4 Fe7 4.d4 ed 5.c3 dc 6.Vd5 Terk ??
Neden mi çift soru işareti? Çünkü 6..Ah6 7.Fh6 0-0 8.Fc1 Ab4 9.Vd1 c2 ve Siyahın durumu daha iyi! (Kaynak: Nice 1974, The Chess Player No. 181)
Genç Karpov, eski kurtlardan Petrosian ile bir maçında sakin süren bir mücadelenin sonunda ağır bir yenilgiye uğrar. Maçtan sonra Petrosian’a sorar: “Ben bu partide hatasız oynadım. Nasıl oldu da sana yenildim?” Petrosian cevap verir:
“Tekniğin mükemmel. Ama karakterini güçlendirmen lazım.”
Marshall’ın Düşen Kalesi
Marshall’la Esser arasında 1911’de Amsterdam’da yapılmakta olan maçın bir oyununda Beyaz Şd1 oynayınca Marshall keyifle pürosunu yaktı. Bu sırada kalelerden birisi yere düştü. Kimi izleyiciler masanın altına eğilirken Marshall’ın şöyle dediği duyuldu: “Önemli değil, zaten gerek de yok!” ve …c3 oynadı. Rakibi bir an düşünüp sonra da terketti.
Aşağıdaki oyunla birçok yerde karşılaşabilirsiniz:
K. Schlechter – I. Perlis Carlsbad 1911, Slav Savunması
1.d4 d5 2.Af3 Ff5 3.c4 c6 4.Vb3 Vb6 5.cd5 Vb3 6.ab3 Fb1 7.dc6 Fe4 8.Ka7! Ka7 9.c7 1-0
Schlechter’in bir küçük incisi öyle değil mi? Ne yazık ki değil. Çünkü oyun gerçek değil. Son iki hamle Siyah 7..Fe4 oynasaydı ne olurdu yolunda bir nottan alınmış! Gerçek oyunda Siyahın hamlesi 7..Ac6. Gene Schlechter kazanmış ama 38 hamle sonra.
[Kaynak: Chess dergisi, Irving CHERNEV]
Fischer her yerde dünya şampiyonu Botvinnik’e meydan okuyordu. Karşılaşma başlamadan önce arkadaşları Botvinnik’e, Fischer’in karşısına çıkmamasını öğütledilerse de Botvinnik oynamakta ısrar etti.
Botvinnik’in, Smyslov’a karşı hazırladığı ve repertuarına aldığı Grünfeld savunmasındaki bir varyanta girdiklerinde, Fischer tahta başında, hayatında ilk kez karşılaştığı bu düzenlemede Botvinnik ve yardımcılarının gözlerinden kaçan, unutulan bir deliği bularak üstün duruma geçti.
Oyun ertelendiğinde Botvinnik’in durumu ümitsiz görünüyordu.
O gece Ruslar Botvinnik’i başka bir odaya aldılar.
Eski odasında ise Keres’in başkanlığında bir büyükustalar heyeti iki koldan analiz yapmaya başladılar.
Sabaha karşı büyükusta Geller, kurtarıcı varyantı buldu. Sabahleyin durumu Botvinnik’e rapor ettiler.
Oyun beraberlikle bitince Fischer’in hali seyredilmeye değerdi.
Dünya satranç eski şampiyonu Garry Kasparov 25. Kitap Fuarı’nı ziyaret için geldiği Türkiyede yaptığı bir söyleşi (yıl 2006) Kasparov, fuarda “Benim Ustalarım” adlı kitabının imza törenine katıldı ve bir konferans verdi.Kasparov, küçük bir satranççının “rakibiniz centilmence davranmadığında benim yaptığım gibi masayı terk eder misiniz” sorusuna karşılık olarak; “kurallardan ne kadar sapıldığına bağlı. Eğer kabul edilebilir ölçülerdeyse mücadeleye devam etmenizi öneririm. Hatta bu size karakterinizi güçlendirmek ve centilmence olmayan durumlarla mücadele etmek için bir fırsat verir. Çünkü maalesef hayatta da rakipleriniz her zaman centilmence davranmıyor” dedi.
Kasparov, bir diğer minik satranççının “yenilince üzülür müsünüz” sorusuna karşılık olarak da şunları söyledi: “Üzülmem, kendime kızarım. Nerede hata yaptığımı anlamaya çalışırım. Başarının anahtarı her zaman yenilginizden ders çıkarabilmektir.”
Garry Kasparov, İş Bankası’nın desteği ve satrancın okullara girmesiyle Türkiye’nin satrançta önemli bir atılımı gerçekleştireceğini belirterek tüm öğrencilere satrancın kişiliği ve zekayı geliştirici değerinden yararlanmaya çağırdı.