Archive For The “Satranç Dersleri” Category
Şah olduğumuz en önemli taş olduğu için mümkün olan en güvenli noktaya taşımak önemli bir noktadır. Aynı zamanda kalenin de oyuna girmesi için rok yaparız.
Rok yaptığımızda şahımızı iki kare sola veya sağa kalemizi de şahın diğer tarafına taşırız. Aşağıdaki diyagramlarda nasıl rok yapıldığı gösterilmiştir.
Küçük (Kısa) Rok
 |
 |
Uzun (büyük) Rok
| |
 |
 |
Eğer şah veya kale daha önce oynamışsa Diyagramda büyük rok yapılamaz |
 |
Şah ve kale arasında taş bulunmamalıdır. Diyagramda büyük rok yapılamaz |
 |
Şah kiş altında bulunmamalıdır. |
 |
Şahın geçeceği kareler rakip taşların kontrolü altında bulunmamalıdır. |
 |
Şahın geçeceği kareler rakip taşların kontrolü altında bulunmamalıdır. |
Şah Çekme
Şahın rakip bir taş tarafından tehdidine şah çekme (kiş) denir.
Satrançta temel amaç şahı esir almak olduğu için böyle bir durumda aşağıda
belirtilen şekilde hareket edilebilir.
Rakip şah çektiğinde aşağıdakilerden birini yapmalıyız:
-
Şah tehdit altında olmayan bir kareye kaçmalıdır.
-
Tehdit eden taşla, şah arasına bir taş konulmalıdır. (Tehdit eden
taş at ise bu madde geçersizdir.) -
Tehdit eden taş alınmalıdır.
|
|
|
|
|
|
Şah fil tarafından tehdit |
|
|
|
|
|
|
|
YAPILABİLECEK OLAN |
|
|
|
|
|
|
|
Araya taş koyma |
Şahı kaçmak |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tehdit eden taşı alma |
|
Şah çekildiğinde daha önce belirttiğimiz üç madde
uygulanamıyorsa MAT olmuştur.
Siyah şahını kaçamaz, araya taş koyamaz ve veziri alamadığı için
mat olmuştur.
Aşağıda bazı mat örnekleri;
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
 |
|
Beraberliğin altı yolu vardır;
1. Sürekli Şah
Eğer bir taraf sürekli olarak aynı şekilde şah çekme olanağına sahip ve diğer tarafından bundan kurtuluş şansı yok ise beraberlik olur.
2. PAT
Eğer bir tarafın şahı kiş altında değil ve kurallara uygun bir hamle yapamıyorsa PAT olur.
3. Mat Edecek Taşın bulunmaması
Eğer iki tarafında mat edecek yeterli materyali bulunmuyorsa beraberlik olur.
-
Tahtada sadece iki şahın bulunması
-
Şaha karşı şah ve fil
-
Şaha karşı şah ve at
-
Şaha karşı şah ve iki at
4. Hamle tekrarı
Eğer aynı pozisyon tahta üstünde üç defa oluşmuşsa beraberlik olur.
5. Elli Hamle Kuralı
Eğer iki tarafta elli hamle boyunca piyon sürmemiş veya taş almamışsa berabere olur.
6. Anlaşmalı Beraberlik
İki tarafta oyunun beraberlikle sonuçlanacağına inanırsa beraberlikte anlaşabilir.
Şimdi geçer erin yandan (kanattan) korunması halini inceleyelim. Bu takdirde önemli nokta şudur: Gerçer eri yandan koruyan kale kendi erlerini de korumak şartıyla, geçer eri desteklemek için şahını serbest kılabiliyor mu, kılamıyor mu? Bu soruya cevap vermek için aşağıdaki durumu inceleyelim:
Nr : 1 – Averbach – Euwe, Zurich 1953
Siyahların durumu ümitsizdir. Zira beyaz şahın kendi geçer-erinin yanına sokulması önlenemiyor. Beyaz kale, bütün erlerini koruduğu gibi siyah şahı da g6 erinin savunmasına bağlamıştır. Oyun şöyle devam etti:
1.Şd2 Şe7 2.Şc2! Şd6 3.Şb2 a5 eri o kadar değerli ki beyazlar g6 erini almayı düşünmüyor. 3..Ka4 4.g3 Şc6 5.Şb3 Ka1 6.Şb4 Kb1 7.Şc4 Ka1 8.Şb3 1-0
Çünkü:
A – 8..Kb1 9.Şa2 Kb5 10.Kb5 Şb5 11.Şb3 Şa5 12.Şc4 Şb6 13.Şd4 Şc6 14.Şe5 Şd7 15.Şf6 +-
B – 8..Şb7 +-
Yukarıda izlediğimiz durumlar iki kanatlı idi. Şimdi de tek kanatlı bir duruma geçelim:
Nr : 2 – Petrosjan – Keres (Moskova, 1951)
Burada kuvvetli tarafın kazanma şansı çok düşüktür ve ancak savunmanın isabetsiz oyunu ile Beyaz kazanabilir.
Keres doğru hamlelerle beraberliği kolayca sağlamıştır:
1..h5! (Beyaz erlerin fazla ilerlemesini önlemek için.) 2.Kc2 Şg7 3.Şg2 Kb5 4.Şf3 Şf6 5.h4 Kf5 6.Şg2 Ka5 7.Şh3 Ka4 8.Kd2 Şe5 9.Kb2 Şf6 10.Kb5 Ka2 11.Şg2 Ka4 12.Şf3 Ka3 13.Şf4 Ka2 14.f3 Ke2 15.e4 Ke1 16.Kb6 Şg7 17.Ka6 Kb1 18.Kc6 Kg1 19.Kc2 Şf6 20.Ka2 Şg7 21.Ke2 Şf6 22.Ke3 Şg7 23.e5 Kf1 24.Şg5 Kf2 25.g4 hg 26.fg Kf1 27.Ke4 Kf3 28.h5 gh 29.gh f6 30.Şg4 Kf1 31.h6 (Son tuzak! 31..Şh6? 32.e6! f5 33.Şh3! fe 34.e7 +-) 31..Şg6! 1/2
Satranç dünyasında cebirsel notasyon kullanılmaktadır. Satranç tahtası aşağıda da gösterdiğimiz gibi, düşey sutunlarda birer harf (a, b, c, d, e, f, g, h) ve yatay sutunlara birer sayı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) konulur. Böylece her kare bir harf ve bir de sayı ile belirlenmiş olur.
Yukarıda 5. sıra işaretlenmiştir
C sütunu işaretlenmiştir.
a3-f8 diyagonali işaretlenmiştir.
Satranç maçlarının yazılması için özel kısaltmalar geliştirilmiştir. Bunlar:
|
Ş |
Şah |
|
V |
Vezir |
|
K |
Kale |
|
A |
At |
|
F |
Fil |
|
! |
Kuvvetli Hamle |
|
!! |
Çok Güzel Hamle |
|
? |
Zayıf Hamle |
|
?? |
Ağır Hata |
|
0-0 |
Küçük Rok |
|
0-0-0 |
Büyük Rok |
Örnek bir maçın yazılması:
Kasparov,G – DEEP JUNIOR
|
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Ac3 Af6 4.e3 e6 5.Af3 Abd7 6.Vc2 Fd6 7.g4 Vezir piyonu açılışları içinde beklenmedik bir hamle |
1.f4 e5 2.fe d6 3.ed F d6
4.g3 Vg5 5.Nf3 Vg3+ 6.hg Fxg3#
Tam bir satranç maçı aşağıdakine benzer..
1.e4 c5 2.Af3 e6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Af6 5.Ac3 d6 6.g4 Fe7 7.g5 Afd7 8.Kg1 Ac6 9.Fe3 Ab6 10.Vd2 Fd7 11.0-0-0 Axd4 12.Fxd4 0-0 13.f4 Kc8 14.h4 Ac4 15.Fxc4 Kxc4 16.Vd3 b5 17.f5 e5 18.Fe3 Ke8 19.h5 Va5 20.g6 hxg6 21.hxg6 Fc6 22.Fh6 Ff8 23.gxf7+ Şxf7 24.Vxd6 Şg8 25.Kxg7+ 1-0
|
Her taşın kendine ait özelliği ve değeri vardır. Taşların değerini hareket kabiliyetleri ve kontrol ettikleri kareler belirler. Aşağıda ki tabloda taşların kontrol edebildikleri kareler ve taşların yaklaşık değerleri verilmektedir. Göz önünde tutulması gereken nokta şudur ki bunlar kesin rakamlar değildir ve taşların değeri diğer taşlarla uyum sağladığı sürece artar, taşların uyumu ise her hamleyle değişebilir.
|
| Taş | Değer | Gittiği Kare |
 |
Vezir | 9-10 | 21-27 |
 |
Kale | 5 | 14 |
 |
Fil | 3-3,5 | 7-13 |
 |
At | 3 | 2-18 |
 |
Piyon | 1 | 1-2 |
Farklı kitaplar da farklı değerler bulunabilir. Farklı rakamların kullanılması, taşların değerlerinin sadece etki altında bulundurulan hanelerin sayısına bağlı olmadığını ve kesin değerlerin olmadığını göstermektedir. Partide meydana gelebilecek olanakların çokluğu yüzünden ‘sabit bir kur’ beklemek zordur.
Vezir oldukça kuvvetli bir taş olmasına rağmen rakip şahı tek başına mat edemez bunun için şahın yardımı gereklidir.
Tüm örnekler tahtanın kenarında ve şahın yardımıyla gerçekleşmektedir.
Ayrıca vezir matında aşağıdaki PAT pozisyonlarına dikkat etmek gereklidir.
Aşağıda size bir örnek
İki kale matı matlar içerisinde en kolay olanıdır. Bu mat için iki kale şahın yardımı olmadan mat yapabilir.
Mat pozisyonu
Aşağıda size bir örnek..
