Archive For The “Satranç Hikayeleri” Category
Maçın İptali
Satranç Dünyasını birleştime amacıyla 2002 yılında yapılan anlaşmaya uygun olarak Ponomariov ile Kasparov arasında oynanması gereken maç FIDE tarafından iptal edildi. Satrançseverlerin merakla beklediği bu maç sadece genç kuşağın son temsilcisi FIDE Şampiyonu Ponomariov ile Kasparov arasında yapılacak maç sebebiyle değil, aynı zamanda galibin Kramnik-Leko maçının kazananı ile oynayacak olması açısından da önemliydi. Belki de bu şekilde Kasparov, 2000 yılında Brain Games organizasyonu altında yapılan maçta Kramnik’e karşı olan kaybının rövanşını oynayabilecekti. Bu maçların sonunda dünyadaki bölünme sona erdirelecek ve Kramnik ile Kasparov da FIDE’nin bayrağı altında yarışmaya başlayacaklardı.
Kabul Edilemez Koşullar
Maçın geleceği ile ilgili ilk şüpheler 12 Ağustos’a kadar Ponomariov’un maç ile ilgili koşul anlaşmasını imzalamamasıyla ortaya çıktı. Bu tarih her ne kadar anlaşma için son tarih olsa da FIDE bu süreyi 28 Ağustos’a kadar uzattı. Ponomariov ısrarla anlaşmada 4 değişiklik öneriyordu.
Bunlar kısaca şöyleydi:
1) Anlaşma yapıldıktan sonra kurallara uyulmaması halinde oyunculardan birini değiştirme hakkı FIDE’nin olacaktır maddesinin değiştirilmesi.
2) Maçın uzatmalara kalması halinde bir günlük boş günün kaldırılması.
3) Hakemlerden en az birinin ana dilinin rusça olması.
4) Doping kontrolü testlerinin Rusya veya Ukrayna dışındaki tarafsız bir ülkede yapılması.
FIDE üçüncü ve dördüncü maddelerdeki istekleri yerine getirirken, birinci ve ikinci maddelerdeki talepleri uygun görmedi.
İddialar
Ponomariov neden oynamadı? Satranç dünyasında bununla ilgili çeşitli teoriler hemen üretilmeye başlandı. Kimilerine göre Ponomariov FIDE’nin bu maçı iptal edemeyeceğinin düşünmüştü. Sebebi ise basitti. Maç için tüm davetiyeler, duyurular yapılmıştı. Maçın başlangıç oyununda Ponomariov’un ilk hamlesini Ukrayna Devlet Başkanı Kuçma, Kasparov’unkini de Putin yapacaktı. Ponomariov’a göre FIDE böyle bir skandalı göze alamazdı.
İkinci iddia Ponomariov’un Kasparov’dan korktuğu ve bu sebeple maçı çıkmaza sürüklediği yönündeydi. Şu anda rating listesinde onikinci sırada bulunan Ponomariov belki de kendini Kasparov karşısında yeterince kuvvetli hissetmiyordu. Nasıl Anand ve Short Kasparov’a yenildikten sonra eski güçlerine ulaşamadılarsa, o da benzer sona uğramak istemiyordu.
Üçüncü iddia ise en şaşırtıcı olanı. Parlemantsoki Gazetesi yazarı Evgeniy Bebchuk “Para… bütün mesele para beyler…” başlığı altında bu olay üzerine şaşırtıcı bir makale yayınladı. Bebchuk şöyle yazıyordu: “Ponomariov’un menajeri Danailov daha maç başlamadan açıktan 400.000 dolar talep etti ve de almayı başardı! İtiraf etmeliyim ki FIDE yöneticilerinin bu davranışına hiçbir anlam veremiyorum. Tabii ki toplam 1.600.000 dolarlık ödül parası ayrılmıştı ama bundan ayrı Tümenli petrolcülerimiz 100.000 dolar da ödeme yaptılar. Ponomariov’un yardımcıları bu parayı aldıklarından neden Kasparov gibi büyük bir oyuncu karşısında riske girsinlerdi ki?“
Geleceğe Dair
FIDE son resmi açıklamasında FIDE’nin eleme usulü yapılan Dünya Şampiyonasının birincisinin bir sonraki sene Kasparov ile maç yapacağını açıkladı. Tüm açıklamalarını Dünya Klasik Satranç Şampiyonu imzasıyla yayınlayan Kramnik ise önümüzdeki aylarda Leko ile maç yapacağını ilan etti ve tüm yetkilileri dünya satrancındaki bu krize çözüm getirmeleri için çaba sarf etmeye davet etti. Son mesajı ise tüm satrançseverlerin özlediği türden:
“Bırakın satranççılar satranç oynasın!”
Selim Gürcan
Diyagramda siyah şahın oynayacak yeri yok. Siyah kale olmasa…
Kudurmuş kale ile tabana kuvvet kaçan bir şahın ilginç öyküsü…
1.. Kf3 2. e3 Kxe3 3. c3 Kxc3 4. Şa2 Ka3 5. Şb1 Ka1 6. Şc2 Kc1 7. Şd3 Kc3 8.Şe2 Ke3 9.Şf1 Ke1 10. Şg2 Kg1 11. Şf3 Kxg3 12. Şe2 Ke3 13.Şd1 Ke1 14.Şc2 Kc1 15. Şb3 Kc3 16.Şa2 Ka3 17. Kxa3 mat!
Avustralya satranç kulüplerinden birinde oynanmış bir maç; ilginç olan, tahtanın üzerinde bir sürü vezir var.
Yıl 1924, New York. Dünya ustalığını üç yıl önce Capablanca’ya devreden büyük Emanuel, adaşı genç Eduard Lasker ile oynuyor. 81 inci hamledeler. Çoğu kez yaptığı gibi oyun ortasında psikolojik hamlelerle rakibini yanlış yola saptırmaya çalışmış, fakat sert cevaplarla karşılaşmış ve oyunsonunda diagramdaki güç duruma düşmüş.
|
| Emanuel Lasker – Edouard Lasker |
Capablanca ve Alekhine beyazın kaybedeceğini ileri sürüyorlar ve diğer ustalarla bire on bahse giriyorlar. Çünkü Erler az sonra teslim alınacak ve Kale + Er Ata karşı kolayca kazanacak. Böylece her ikisi de turnuva tablosunun «son ışıklarından» Eduard sayesinde tehlikeli rakiplerinden bir puvan almış olacaklar. Eduard 90 ıncı hamlesinden sonra biraz adale hareketi için salondan dışarı yürüyünce Bogoljubov’un tebrikleriyle karşılaşıyor. Bogoljubov sansasyonel telgraf haberinin basın odasında hazırlanmakta olduğunu söylüyor. Bütün bu kaynaşma içinde sükûnetini kaybetmeyen tek kişi Emanuel Lasker. Ama önce oyunun seyrini görelim:
81.g6 Kd7 82.Ab2 Kd2 83.Şf3 Kd8 84.Şe4 Kd2 85.Şf3 Kd8 86.Şe4 Şd6 87.Şd4 Kc8 88.g7! Şe6 89.g8V Kg8 90.Şc4 Kg3 91.Aa2 Şf5 92.Şb4 Şf4 93.Ab2! Şe4 94.Aa4 Şd4 95.Ab2 Kf3 96.Ae4 Ke3 97.Ab2 Şe4 98.Aa4 Şf3 99.Şa3! Şe4 100.Şb4 Şd4 101.Ab2 Kh3 102.Aa4 Şd3 103.Şb3 Şd4 +.
Oyun burada berabere bırakılıyor. Artık kuşku kalmamıştır, çünkü Beyaz 99 uncu hamlesiyle rakibinin plânını bozmuştur. Siyah Şahın Kalenin arkasından dolaşarak oyuna girmesi, 99..Şe2, basitçe Şb2 ile cevaplandırılacaktır. Birkaç hamle önce siyahın kazandığına inanılması kınamamazdı, çünkü Beyazın Siyah Eri alması üç hamle gerektiriyordu: Şa3, Ac5, Ab3. Fakat o zaman Siyah Şah c4 karesine oturabilecek ve Atı açmazdan alacaktı. Bütün bu ümitler Beyazın 93 üncü hamlesiyle boşa çıktı. Oyuna bitmiş gözüyle bakanlar Dr. Lasker’in keşfini anlamaya başladılar. Dr. Lasker yeni bir teorik alan keşfetmişti. Bu alanda kalite ve Er fazlasıyla kazancın gene de mümkün olmadığı ispat ediliyordu.
Eduard, 99 uncu hamlede bunu kavramaya başlayınca önce akıllıca bir iş yaptı. Basın odasına gitti ve Bogoljubov’un zafer bildiren haberine engel oldu. Sonra tahtanın başına geldi, son kazanç şansını denedi, fakat büyük rakibinin yerinden sökülemeyeceğini anlayınca elini uzattı.
Bugün bu durum oyun-sonu literatürünün klasik beraberliklerinden biridir. Fakat o zaman bilinmiyordu. Yeni teorik alanın keşfinin çalışma odasında değil, mücadele sırasında ve yelkovanın tehdidi altında yapılmış olması Emanuel Lasker’in hizmetinin değerini daha da yüceltiyor.
Uluğ NUTKU
|
1.? = Beyazlar kaybetmek üzeredir. Çünkü: 1.Kc7 Şb8 2.Fa5 Ve1 3.Şb2 Vf2 ten sonra anlaşılır ki hem kaleyi hem de fili korumak yetersizdir. Bu taşlardan birini feda etmek şartıyla beraberlik olanağı varsa, f2’yi vermemek ancak fili alıkoymakla mümkündür. Fakat göz önünde bulundurmamız gereken bir başka nokta vardır: c4 karesi. Eğer 1.Fd4? Şb7 2.Şb2 Ve1 3.Fc5 Şc6 4.Fa7 Şb5 5.Fd4 Şc4 Zugzvang -+ Bu konumda hamle siyahta da olsa tekrar zugzvang’a girer: 1..Vd2 2.Şb1 Vd1! 3.Şb2 Ve1 -+ Koşulları böylece saptanan beyaz, kaleyi c4’te d5 erine vermekle rakibinin biraz önce incelediğimiz manevrasını da engelleyeceğini anlar.
Bütün güçlükleri çıkararak savunmanın doruğuna erişen Beyaz için artık oyunun sonunu beklemekten başka yapacak bir şey yok. 1.Kc7 Şb8 2.Kc4!! dc 3.Fd4 (3.Fc5??) 3..Ve1 4.Şb2 Şb7 5.Fc5 Şa6 6.Fd4 Şb5 7.Fa7! Ve7 8.Fd4 Şa4 9.Şa2! (9.Fh8??) 9..Va3 10.Şb1 Şa5 11.Fe5 Şb5 12.Ff6! (12.Fd4? Şa4! 13.Ff6 Vd6 14.Fd4 Şa3 +-) 12..Şa4 13.Fd4! =
|
1.? =
1.Fd4! Beyazlar siyah piyonların vezir çıkmasını engelleyemez. O nedenle bir önceki örnekte gösterilen fikri deniyor. 1..f3 (1..h3? 2.f3! +-) 2.g3! h3 3.Şb4!! (3.Kc4?) 3..h2 4.Şa3 h1V 5.Şb2 =
|
Ele aldığımız konumda kalite farkına karşın beyazın üç er çoğunluğu vardır. Fakat bingeç erler savunma yeteneğini kısıtlamaktadır. Ayrıca kalenin yandan hücumu ile geçer erler kaybedilecek gibi görünmektedir. Vezir kanadındaki erlerin bekçisi olarak Beyaz şahı c3’e oturtup fille oynamak yeterli savunma değildir. Çünkü siyah kale f2 ve g3 erlerini düşürdükten sonra c7 karesine oturur ve serbest kalan Siyah şah d4 ve d2 erlerine hücum etmek üzere yola çıkar. Sonra da c6 erini beyaz file vermeksizin veya verse bile sonunda yine kendi karlı çıkacak şekilde bir plan hazırlayarak kalesinin yardımıyla beyaz erleri düşürür.
Esasen beyaz şah d2 ve d4 erlerinin savunmasını yapmak için –c– diksırasında bulunacağına göre Fc6 da mümkün değildir. Çünkü Kc7 ile fil açmazda kalır. Bununla beraber Beyazların hesabına tahtada şahane bir savunma gizlidir!
1.Şd1! Kh2 2.Şe1! Kg2 3.Şf1 Kh2 4.Şg1 Kh3 5.Şg2 Kh6 6.f3! Kh7 7.Şg1 Kg7 8.Şg2 Kg6 9.Şf2 Ke6 10.Şf1 Şf6 11.Şf2 Şf5 12.Şf1 Ke4 13.fe Şe4 14.Şg2 Şd4 15.g4 Şc5 16.g5 Şd6 17.d4 Şe6 18.Şg3 =
|
Bu pozisyonda Siyahı kazandıracak olan tehdit açık: 1..c4 2.bc4 bc4 3.h4 c3 4.bc3 a4 -+
Ancak Beyaz bir kazanç yolu buluyor (?); 1.h4 Şg4 2.Şf6 c4 3.bc4 bc4 4.Şe5 artık Beyaz kendinden çok emin.
4..c3! Sürpriz! 5.bc3 a4 -+
Ama Beyaz için gerçekten de bir kazanç yolu mümkündür: 1.h4 Şg4 2.Şg6 Şh4 3.Şf5 c4 4.bc4 bc4 5.Şe4 c3 6.bc3 a4 7.Şd3 a3 8.Şc2 a2 9.Şb2 +-
Tıpkı Reti’nin o unutulmaz, efsanevi etüdünde olduğu gibi.
W. Leonidov ile W. Sagorowsk arasında 1962’de oynanmış bir oyun askıya alındığında durum şöyleydi:
Hamle Siyahta
Beyaz kolaylıkla Beraberlik sağlayabileceği kanısındaydı. Örneğin: 1..h4 2.c6 h3 3.c7 h2 (3..Fg4 4.b6 h2 5.b7 h1V 6.c8V) 4.c8V Ancak Siyahın bir sürprizi vardır:
1..Şf6!
Siyah yaptığı yorum sonunda Şah’ının beyaz Er’lerle savaşabileceğini saptamış bulunuyordu. Çünkü: 2.c6 Şe7’den sonra ne 3.c7 Şd7 ne de 3.Şb7 Şd6 4.a4 h4 5.a5 h3 6.a6 h2 7.a7 h1V 8.a8V Fe6 9.bc6 Vc6 10.Şa7 Vc5 11.Şa6 Va3 12.Şb7 Vb4 13.Şa6 (yahut 13.Şc8 Vc4 14.Şb7 Vb5) 13..Va4 14.Şb7 Vb5 15.Şa7 (veya 15.Şc8 Vd7 16.Şb8 Vc7 Mat) 15..Şc7 (ve sonra mat) Beyazı kurtarıyordu. Öyle ise Beyaz ne yapabilirdi?
2.Şa7!
Çelişik görünen bu hamle gerçekte tek kurtuluş çaresi. İki amacı var. Birincisi apaçık. Erlerin vezir çıkacağı son yataydaki karelere şimdiden yaklaşıyor. İkincisi de biraz sonra anlaşılacak.
2..Şe5!
2..h4 3.c6 h3 (3..Şe7? 4.c7 Fg4 5.b6 h3 6.b7 h2 7.c8V Fc8 8.bc8 h1V 9.Vb7+–) 4.c7 Fg4 5.b6 h2 6.b7 h1V 7.c8V veya 2..Şe7? 3.Şb8! Şd7 (Aksi halde 4.c6) 4.a4 h4 5.a5 h3 6.c6! Tüm bunlar oyun hamleleriyle karşılaştırılırsa Siyahın aşağıdaki tuzağı hazırlama olanağı var: 3.b6 sanki 3..Şd4 ile cevaplandırılacakmış gibi. O takdirde Beyaz, 4.a4! ile Beraberlik sağlar. Gerçekte ise Siyah’ın amacı 3.b6’ya h4 oynamak.
3.a4!
Bu erin amacı Vezir olmak değil, a6’ya gelerek b erini b7’de destekleyecek. Kare b8 Filin aksi renginde olduğundan b eri çok önemli.
3..h4 4.c6 Şd6
4..h3? 5.c7 Fg4 6.b6 h2 7.b7 h1V 8.c8V iyi olmazdı.
5.a5
5.c7? büyük hata olurdu: 5..Şc7 6.b6 Şc8 7.a5 Fb7 8.a6 Fa6
5..Fc6 6.b6 h3 7.a6 h2 8.b7 h1V 9.b8V Şd7! 10.Vc7! ve Berabere
1875 yılında Bay Potter ile Bay Fenton Londra’da bir partide berabere kaldılar. Konum şöyleydi:
|
Beyazlarla oynayan Potter, ilerlemiş olan h3 erine Kalesini feda ettikten sonra b5 teki Siyah Kaleye Şahıyla hücuma geçti. 1.Kh3 Şh3 2.Şc6 Ka5 3.b7 Ka6 dan sonra gördü ki: Şc7 oynarsa 4..Ka7 ile er açmaza giriyor. 4.Şb5 Ka1 yine berabere. 4.Şc5 Ka5 5.Şc4 Ka4 Bu sefer de sürekli
Bilâhare, devrin tanınmış satranç ustası Dr. Johannes Hermann Zukertort, «City of London Chess Magazine, 1875» de bu durumla ilgili olarak şu analizi verdi: 1.Kh3 Şh3 2.Şc6 Ka5 3.b7 Ka6 4.Şc5 Ka5 5.Şc4 Ka4 6.Şc3 Ka3 7.Şb2!!
Bay Potter ile Bay Fenton analizlerini buraya kadar getirmeyip berabere demişlerdi. Zukertort’un bu hamlesiyle kazanç apaçıktı. Durum aniden ilginçleşirken aynı zamanda satranç literatürüne de grimiş oluyordu.
Bu olaydan tam 20 yıl sonra, 1895 de G. Barbier adında bir satranç oyuncusu, «Wochenbiatt Der Glasgower Burger» (Glasgow Citizen Weekly) de bir beraberlik etüdü yayınladı. Konum şöyleydi:
|
Çözümü de veriyordu: 1.c7 Kd6 2.Şb5 Kd5 3.Şb4 Kd4 4.Şb3 Kd3 5.Şc2 Buraya kadar Zukertort’un yolunun aynı. Şu farkla ki, Siyah Şah h3 yerine a1 karesinde bulunuyordu. Bu suretle G. Barbier bir sürpriz hazırlamıştı. 5..Kd4! Evet! Şayet Beyazlar 6.c8V çıkarsa, 6..Kc4!! 7.Vc4 ve Pat oluyordu. Bugün bütün satranççılar tarafından kolaylıkla anlaşılabilen bir durum.
Pekiii! Bütün bunların İngiliz Papazıyla ne ilgisi var? Diyeceksiniz. Zaten Papaz da bu esnada işe karışıyor. Yememiş, içmemiş, Beyazların hesabına çalışarak çok ince bir kazanç yolu bulmuş. Saavedra 6.c8V yerine, evet 6.c8V yerine, terfi eden eri kale yapıyor ve Pat durumunu ortadan kaldırıyordu. Savunma için Siyahlar 6..Ka4 oynarsa bu sefer de 7.Şb3!! ile hem kaleyi istiyor, hem de bir defa daha, bu sefer de c1’den Kiş ve Mat diyordu. Artık Siyahların da çaresi kalmıyordu.
64 kareli satranç tahtasında böyle durumlar hakikaten az bulunur.
Haklı olarak bu pozisyon Saavdera durumu diye anılıyor.
Yazan : Nevzat SÜER, Son Havadis 22/6/1969
|
Bu durum Keres-Smyslov 1953 Zurich Enterzonal turnuvasında 19.Kc3-h3!? hamlesinden sonra meydana gelmiştir. Bu parti her iki taraf için özel bir durum taşıyordu çünkü kazanan şampiyon olacaktı.
Görüldüğü gibi Keres 19.Kh3!? hamlesiyle h5’teki kaleyi feda ediyor. Bu an için Smyslov: Uzun zaman düşündüm, kaleyi almayı çok istedim, kaleyi aldıktan sonra Beyazların nasıl kazanacağını doğrusu çok merak ediyordum, diyor. Şampiyon olmak arzusuna rağmen Smyslov 19..gh5 oynamıyor. Çünkü: Bir satranç partisi esnasında yalnız varyantların matematiksel hesapları değil, usta bir satraççının bazı durumları hissetmesi de rol oynar. Nitekim oyun esnasında Beyazlar için iyi bir devam yolu göremediği halde Smyslov’un gh5 oynamaması aceba tesadüf müdür? Hayır! Bu, usta bir satranççının derin pozisyon anlayışının belirtisidir. «Her şeye rağmen bu kaleyi almaktan en sonunda vazgeçtim, çünkü Beyazlara herhangi bir hücum şansı vermek istemiyordum.» diyen Smyslov neticede 19..dc4!! oynuyor ve partiden sonra sorulan kale alınsaydı ne olurdu sorusunu Keres şöyle yanıtlıyor: 19..gh 20.Vh5 Ke8 21.a4!! ve Fa3± Keres Smyslov’un 19..dc4’üne hazırlıksız davranarak 20.Kh7 oynamış ve oyunu süratle kaybetmiştir. Bronstein’e göre: 19..dc4!! 20.Vg4 c3 21.Fc3 Kc3 22.Kc3 Vd4 23.Vd4 Fd4 24.Kc7 gh 25.Kb7 =
19..dc4!! 20.Kh7? c3 21.Vc1 Vd4 22.Vh6 Kfd8 23.Fc1 Fg7 24.Vg5 Vf6 25.Vg4 c2 26.Fe2 Kd4 27.f4 Kd1 28.Fd1 Vd4 0-1