Mikhail Tal (1936 – 1992)
(Dünya Şampiyonu: 1957 – 1958)
Letonya’nın başkenti Riga’da 9 Kasım 1936’da doğan Mikhail Nekhemievich Tal satranç tarihinin en ilginç kişiliklerinden biridir. Babası doktor olan Tal’ın satrançla ilk tanışması babasının bekleme salonunda bu oyunun oynanmasıyla başlar. Yedi yaşında kuralları kuzeninden öğrenen Tal 1948 yılında bir satranç klübüne kaydolur ve 1949’da Riga’nın en büyük ustası Alexander Koblencs tarafından yetiştirilir. 1951’de Riga Şampiyonası ve SSCB Gençler Şampiyonasına katılan Tal iyi bir derece alamadı. 1953 yılında ise Letonya şampiyonluğunu kazandı ve usta ünvanını aldı. Matematik ve müzikte de üstün yetenekler gösteren Mikhail okula doğrudan üçüncü sınıftan alınmıştı. Okulu normal süreden önce bitirerek 1954’de Riga Üniversitesi Rus Dili ve Edebiyatı bölümüne girdi. Aynı yıl Riga şampiyonu oldu. 1957 yılına kadar çeşitli başarılar elde eden Tal, bu yıl içinde 24. SSCB Şampiyonluğunu 9 kazanç, 10 beraberlik ve 2 kayıpla Keres ve Bronstein’in önünde kazandı. Bu başarısıyla büyükusta ünvanını elde etti.
1960 yılında Mikhail Botvinnik ile Dünya Şampiyonluğu maçlarına başlayana Tal, bu maçı 6 kazanç, 13 beraberlik ve 2 kayıpla kazanarak yeni Dünya Şampiyonu oldu. Bu şampiyonlukla Tal, o ana kadar Dünya Şampiyonu olan en genç oyuncu olma ünvanını da kazanıyordu. Tal Dünya Şampiyonu olduğunda 23 yaşındaydı. 1985 yılında bu ünvanı 22 yaş ve 210 günle Kasparov, Tal’in elinden alacaktı.
1960 ve 1970 yılları arasında Tal, bir Letonya satranç dergisinde editörlük yaptı.
1961 yılına gelindiğinde Tal, Botvinnik ile olan Dünya Şampiyonluğu maçını 5 kazanç, 6 beraberlik ve 10 kayıpla kaybetti. Bir yıl beş günle bu en kısa süren Dünya Şampiyonluğudur.
Aynı yıl içinde Tal Bled’de Fischer’in önünde 11 kazanç, 7 beraberlik ve 1 kayıpla birinci oldu. 1962 yılında Çuraçao adaylar maçını böbrek sorunları yüzünden bırakmak zorunda kaldı.
1966 yılında Havana’daki Olimpiyatlar’da bir bardaki kavgada başına bir şişe darbesi aldığı için ilk beş turu kaçırdı. 1969 yılında böbrekleri alınan Tal, 1987 yılına kadar çeşitli turnuvalarda birincilikler kazandı.
Olimpiyat oyunlarında Tal, toplamda 59 kazanç, 32 beraberlik ve yalnızca 2 kayıpla muhteşem bir başarı yakalamıştır. 3000’e yakın turnuva oyunu oynayan bu büyükusta bunların %65’ini kazanmasını bildi. Dünya Şampiyonluğu maçlarında ise toplamda 11 kazanç, 19 beraberlik ve 12 kaybı vardır. 1992 yılında karaciğer yetersizliği yüzünden ölen Tal’ın en yüksek Elo derecesi 2700’dür.
Tal’ın satranç dünyasına getirdiği en büyük yenilik, onun oyun stilinde yatar. Lasker, Capablanca gibi pozisyonel oynayan ustaların oyunundan çok daha farklı bir oyun tarzı oynayan Tal, psikolojik düşünceye dayalı kombinezonlarda üstün başarılar elde ediyordu. Hızlı ve atak oyununu inanılmaz fedalarla süsleyen Tal’ın oyun tarzı herkesi kendine hayran bıraktı. Çoğu zaman seçtiği yolların, yaptığı hamlelerin yanlış olduğunu ortaya koyan araştırıcılar, bunları oyunun oynanmasından sonraki aylarda ortaya çıkarabiliyorlardı. Tal ise iki saatlik bir oyunda tahta üzerinde öyle bir kaos yaratıyor ve yanlış hamlelerini akıl almaz şekilde kendi lehine çeviriyordu ki, karşı taraf bu karmaşa içinde boğulup gidiyordu. Uzun ve önceden değerlendirilmesi zor olan kombinezonları çok hızlı bir şekilde hesaplayan Tal, Riga Büyücüsü adını almıştır. Yaşamı da satranç tahtası üzerinde olduğu gibi dağınık ve hızlı yaşayan Tal’ın şampiyonluğunun bir yıl sürmesi de bu yüzdendir.